Top 10 dierenwelzijn voor gemeenten – verkiezingen 2026
Waarom gemeentelijk dierenwelzijn
In maart 2026 vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. Voor fracties en gemeenten is dit hét moment om te laten zien wat zij voor dieren willen betekenen. Dierenwelzijn raakt inwoners direct: huisdieren maken deel uit van gezinnen, dierenhulporganisaties zijn onmisbaar in de samenleving en incidenten met dieren raken de openbare orde en veiligheid. Door dierenwelzijn nu stevig op de agenda te zetten, kun je je als fractie onderscheiden en laten zien dat jouw partij niet alleen mensen, maar ook dieren en hun verzorgers serieus neemt.
Om die reden heb ik tien tips geformuleerd. Het zijn praktische en haalbare adviezen waarmee iedere gemeente aan de slag kan. Ze laten zien hoe je dierenwelzijn structureel borgt, inwoners ondersteunt en samenwerkt met partners.
Download hier de flyer
1. Nota dierenwelzijn: het fundament
Waarom dit belangrijk is
Een gemeentelijke nota dierenwelzijn legt de basis voor visie, doelen en acties. Zonder nota blijft beleid versnipperd, afhankelijk van losse initiatieven of incidenten. Dit leidt tot onduidelijkheid voor inwoners, organisaties én de gemeentelijke organisatie zelf.
Voorbeelden
- huisdieren en zwerfdieren
- rol en ondersteuning van dierenhulporganisaties
- dieren in het sociaal domein (bij minima en kwetsbare inwoners)
- dierenwelzijn in crisisplannen
- communicatie, educatie en handhaving
Persoonlijke tip
Maak de nota concreet en werk met een stappenplan, beslisbomen en evaluatiemomenten. Zo blijft het document levend en bruikbaar.
2. Beleid per diersoort
Waarom dit belangrijk is
Algemene kaders zijn waardevol, maar zonder uitgewerkt beleid per diersoort ontstaat willekeur. Losloopgebieden voor honden worden slecht beheerd, bijtincidenten ad hoc (of niet) opgelost of zwerfkatten nemen toe zonder structurele aanpak.
Voorbeelden
- honden: losloopgebieden, afvalvoorzieningen, bijtincidenten
- katten: zwerfkattenaanpak, castratieprojecten, chip en registratie
- overige huisdieren: afstand en herplaatsing, voorlichting bij aanschaf
- konijnen en kleine dieren: handel en opvang
- bijzondere en gevaarlijke dieren: vergunningen en toezicht
Persoonlijke tip
Betrek dierenartsen, dierenhulporganisaties en natuurverenigingen. Zij zien dagelijks de praktijk en weten welke maatregelen effectief zijn.
3. Structureel budget voor dierenhulp
Waarom dit belangrijk is
Zonder structurele financiering staan dierenhulporganisaties constant onder druk. Gemeenten hebben bovendien een wettelijke taak voor de opvang van gevonden en in beslag genomen dieren. Als dit niet goed geregeld is, ontstaan gaten in de opvang en onzekerheid voor organisaties.
Voorbeelden
- richtlijn van €2 per inwoner per jaar (met als voorbeeld een verdeling: 50% dierenasiel, 25% dierenambulance, 15% wildopvang en 10% overige dierenopvangen)
- meerjarige contracten met dierenasielen
- afspraken met dierenambulances
- bijdragen aan wildopvang
- ondersteuning van zwerfkattenprojecten
Persoonlijke tip
Kies voor meerjarige contracten in plaats van losse subsidies. Dat geeft organisaties zekerheid en ruimte om te professionaliseren.
4. Vaste contactpersoon dierenwelzijn
Waarom dit belangrijk is
Een vaste contactpersoon binnen de gemeente geeft structuur en duidelijkheid. Inwoners en organisaties weten waar ze terechtkunnen en binnen de gemeente wordt kennis opgebouwd. Zonder aanspreekpunt verdwijnt dierenwelzijn snel naar de achtergrond. Advies hierbij is 1,0 FTE per 100.000 inwoners.
Voorbeelden
- aanspreekpunt voor inwoners en organisaties
- coördinatie van gemeentelijk dierenwelzijnsbeleid
- afstemming met collega’s sociaal domein, veiligheid en milieu
- onderhoud van ketencontacten met asielen, dierenartsen en politie
- bundelen van signalen en terugkoppelen aan bestuur
Persoonlijke tip
Investeer in de zichtbaarheid van de contactpersoon. Vermeld deze rol op de website en in gemeentelijke communicatie zodat iedereen weet waar hij terechtkan.
5. Dieren in het sociaal domein
Waarom dit belangrijk is
Voor minima en kwetsbare inwoners zijn huisdieren vaak een grote steun. Zonder hulp kan een dier echter een bron van financiële zorgen worden. Gemeenten die dit niet oppakken riskeren dat dieren worden afgestaan, gedumpt of verwaarloosd.
Voorbeelden
- samenwerking met dierenvoedselbanken
- afspraken met dierenartsen
- bijzondere bijstand voor noodzakelijke zorg
- samenwerking met welzijnsorganisaties en wijkteams
- aandacht in minima- en armoedebeleid
Persoonlijke tip
Betrek dit onderwerp expliciet bij armoede- en gezondheidsbeleid. Een huisdier draagt bij aan welzijn en preventie en hoort daarom thuis in het sociaal domein.
6. Dieren in crisisplannen
Waarom dit belangrijk is
Ramp- en crisisplannen gaan vaak alleen over mensen en infrastructuur, terwijl dieren dan de stille slachtoffers zijn. Bij brand, overstroming of hitte moet duidelijk zijn wie er handelt en welke opvang beschikbaar is. Zonder afspraken ontstaat chaos en vertraging.
Voorbeelden
- evacuatieplannen voor huisdieren
- rol van dierenambulances bij calamiteiten
- noodopvang bij hittegolven
- afspraken binnen veiligheidsregio’s
- communicatie naar inwoners bij rampen
Persoonlijke tip
Betrek dierenhulporganisaties standaard bij oefeningen en draaiboeken. Zo worden dieren in de praktijk niet vergeten.
7. Beleid voor gevaarlijke en exotische dieren
Waarom dit belangrijk is
Bij het houden of ontsnappen van gevaarlijke of exotische dieren heeft de gemeente een taak in het waarborgen van openbare orde en veiligheid. Zonder beleid weet niemand wie verantwoordelijk is en hoe er gehandeld moet worden. Dit kan leiden tot gevaarlijke situaties die vaak acuut opkomen. Een ontsnapping van een zwarte mamba kan bijvoorbeeld voor zeer veel onrust zorgen.
Voorbeelden
- vergunningen en toezicht bij bijzondere dieren
- meldprocedures bij ontsnappingen
- draaiboeken openbare orde en veiligheid
- samenwerking met politie en brandweer
- afspraken met dierenhulporganisaties
Persoonlijke tip
Zorg dat zowel de afdeling openbare orde als dierenwelzijn hierbij betrokken is. Alleen zo is er voldoende kennis en slagkracht.
8. Dierenwelzijnstoets bij beleid
Waarom dit belangrijk is
Nieuwe plannen kunnen grote gevolgen hebben voor dieren. Zonder toets komen negatieve effecten vaak pas aan het licht als het te laat is. Een dierenwelzijnstoets helpt dit te voorkomen en kan eenvoudig gekoppeld worden aan bestaande procedures.
Voorbeelden
- ruimtelijke ordening bij bouwprojecten en groenvoorziening
- evenementenbeleid met dieren op markten en kermissen
- sociaal beleid rondom minima met huisdieren
- duurzaamheid en klimaat: voorkomen van hittestress en droogte
- veiligheid: bijtincidenten en gevaarlijke dieren
Persoonlijke tip
Maak de dierenwelzijnstoets onderdeel van bestaande processen, bijvoorbeeld de omgevingsvisie. Zo kost het weinig extra werk, maar levert het veel winst op.
9. Handhaving
Waarom dit belangrijk is
Dierenwelzijnsregels zonder handhaving is een papieren tijger. Als meldingen van dierenleed niet worden opgepakt, verliezen inwoners hun vertrouwen en kan dierenleed voortduren.
Voorbeelden
- boa’s en gemeentelijke handhavers
- samenwerking met politie en omgevingsdiensten
- afspraken met de Landelijke Inspectiedienst Dierenwelzijn
- meldpunten voor inwoners
- sancties en bestuursrechtelijke maatregelen
Persoonlijke tip
Zorg voor een heldere meldstructuur met terugkoppeling. Inwoners die een melding doen moeten weten dat hun signaal serieus wordt genomen.
10. Samenwerking en communicatie
Waarom dit belangrijk is
Dierenwelzijn staat of valt met samenwerking en goede communicatie. Zonder verbinding met ketenpartners ontstaan gaten in de zorg en zonder communicatie weten inwoners vaak niet waar ze terechtkunnen.
Voorbeelden
- samenwerking met dierenhulporganisaties
- partners zoals politie, dierenartsen, natuurorganisaties en scholen
- campagnes over chippen en registreren
- informatie over afstand en herplaatsing
- gemeentelijke communicatie via website, sociale media en bewonersbrieven
Persoonlijke tip
Zet dierenwelzijn actief op de agenda in je communicatie. Maak gebruik van bestaande kanalen en zoek samenwerking met scholen en dierenartsen voor extra bereik.
Ga aan de slag!
De gemeenteraadsverkiezingen van 2026 zijn hét moment om dierenwelzijn stevig op de kaart te zetten. Bereid je als fractie goed voor en zorg dat dierenwelzijn een duidelijke plek krijgt in programma en beleid. Daarmee neem je verantwoordelijkheid en laat je zien dat jouw partij oog heeft voor een thema dat inwoners belangrijk vinden.
Voor ondersteuning kun je terecht bij:
Willeke.nl – strategisch advies en begeleiding bij beleid en nota’s dierenwelzijn.
Didor.nl – praktische ondersteuning door een multidisciplinair team: van strategie tot uitvoering.
NFDO – brancheorganisatie voor certificering, professionalisering en samenwerking met dierenhulporganisaties.
Samen maken we het verschil – voor de dieren én de mensen die zich voor hen inzetten.
Klaar voor een (beter) gemeentelijk dierenbeleid?
Wil je als gemeente of regio meer grip op het dierenbeleid? Zoek je naar een praktische oplossing om samenhang te creëren, uitvoering te verbeteren en kosten te besparen?
Neem contact met me op voor een vrijblijvend gesprek.
📞 015-2010466 of mail naar mail@willeke.nl